رابطه بین شیوه های فرزندپروری،اضطراب اجتماعی و موفقیت تحصیلی

هدف: از آنجا که افراد با اختلال اضطراب اجتماعی در موقعیت های اجتماعی اضطراب زیادی را تجربه می کنند ، همچنین رابطه کودک – والد یکی از مهمترین عوامل در رشد مهارتهای اجتماعی افراد محسوب می شود و این اختلال در عملکرد فرد از جمله موفقیت تحصیلی تاثیر گذار است ؛ بنابراین در این پژوهش به بررسی رابطه میان شیوه های فرزندپروری، اضطراب اجتماعی و موفقیت تحصیلی پرداخته می شود. روش: این پژوهش از نوع همبستگی است و تعداد 400 نفر( 198 نفر پسر و 202 نفر دختر) از میان دانش آموزان مقطع دوم و سوم دبیرستان شهر شیراز به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای مرحله ای انتخاب شدند و به پرسشنامه های شیوه های فرزندپروری بامریند(1991) و اضطراب اجتماعی واتسون و فرند(1969) پاسخ دادند . در بررسی رابطه بین شیوه های فرزندپروری (مستبدانه،مقتدرانه و سهل گیرانه ) ، اضطراب اجتماعی (اجتناب اجتماعی و ترس از ارزیابی منفی) و موفقیت تحصیلی از روش آماری همبستگی پیرسون استفاده شد. در بررسی اثر واسطه ای اجتناب اجتماعی و ترس از ارزیابی منفی بر سبک های فرزندپروری و موفقیت تحصیلی از روش تحلیل مسیر بارون و کنی (1986) استفاده شد و در نهایت در بررسی تفاوت جنسیت در اضطراب اجتماعی از روش تحلیل واریانس مانوا استفاده شد. یافته ها:اول اینکه شیوه فرزندپروری مستبدانه با اضطراب اجتماعی ، اجتناب اجتماعی و ترس از ارزیابی منفی رابطه مثبت و با موفقیت تحصیلی رابطه منفی داشت. دوم اینکه شیوه فرزندپروری مقتدرانه با اضطراب اجتماعی ، ترس از ارزیابی منفی و نیز با موفقیت تحصیلی رابطه مثبت داشت. سوم اینکه شیوه فرزندپروری سهل گیرانه با هیچکدام از مولفه های اضطراب اجتماعی و همچنین پیشرفت تحصیلی رابطه معناداری نداشت. چهارم اینکه اضطراب اجتماعی و ترس از ارزیابی منفی با پیشرفت تحصیلی رابطه منفی داشت. پنجم اینکه اجتناب اجتماعی و ترس از ارزیابی منفی تنها بر رابطه بین شیوه فرزندپروری مستبدانه و پیشرفت تحصیلی اثر واسطه ای داشت در حالیکه در سایر سبک ها چنین اثر واسطه ای مشاهده نشد. بدین معنی که سبک فرزندپروری مستبدانه باعث کاهش پیشرفت تحصیلی می شود و متغیرهای اجتناب اجتماعی و ترس از ارزیابی منفی تواماً باعث تشدید این رابطه می شوند. در حالیکه سبک فرزندپروری مقتدرانه با پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت داشت و ترس از ارزیابی منفی و اجتناب اجتماعی تواماً هیچ تاثیر واسطه ای بر این رابطه نداشتند؛ و ترس از ارزیابی منفی می تواند در این رابطه تاثیر منفی بر پیشرفت تحصیلی داشته باشد. نتیجه گیری: استفاده از سبک فرزندپروری مستبدانه و سخت گیرانه که با اعمال محدودیت و سختگیری همراه است باعث افزایش اضطراب اجتماعی و دوری گزیدن از موقعیتهای اجتماعی در فرد می شود که همین امر باعث می شود فرد در موقعیتهای مختلف زندگی از جمله پیشرفت تحصیلی دچار کاهش عملکرد شود. استفاده از سبک فرزندپروری مقتدرانه(گرم و کنترل کننده) باعث می شود فرد در موقعیت های اجتماعی اضطراب کمتری را تجربه کند و با آرامش و اعتماد به نفس بیشتری با موقعیتهای مختلف زندگی برخورد کند و در نهایت موفقیت تحصیلی فرد افزایش می یابد. همچنین اضطراب اجتماعی و ترس از ارزیابی منفی باعث کاهش پیشرفت تحصیلی فرد می شوند که به همین دلیل لازم است عواملی که باعث ایجاد اضطراب اجتماعی در افراد می شود و روشهای حل این مسئله را به خانواده ها و مشاورین مدارس یادآور شد. کلید واژگان: اضطراب اجتماعی- شیوه فرزندپروری – موفقیت تحصیلی